جام جهانی ۲۰۲۶، ذبح ورزش زیر پای سیاست
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تناقض بین شعار اصلی ورزش مبنی بر «متحد کردن مردم» و واقعیت دسترسی محدود، هفته گذشته آشکار شد، زمانی که از دریافت ویزای ورود به آمریکا برای تعدادی از اعضای هیئت ایرانی شرکتکننده در جام جهانی جلوگیری و این موضوع مانع از حضورشان در قرعهکشی جام جهانی ۲۰۲۶ در واشنگتن شد .
اختلافات مربوط به ویزا در پسزمینه اقدامات امنیتی گستردهتر ایالات متحده رخ میدهد
این کارشکنی ورزشی باعث شد مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال ایران سهشنبه گذشته هشدار دهد تیم ملی باید بازیکنان جایگزین را در صورت جلوگیری از سفر مسئولان یا بازیکنان اصلی آماده کند .
تاج گفت، دلیل ممانعت مربوط به خدمت وظیفه سربازی برخی بازیکنان و مسئولان، به ویژه کسانی است که در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خدمت کردند؛ ارتباطی که واشنگتن آن را مشکلساز میداند. وی به طور خاص از سعید الهوی، کمک مربی تیم ملی به عنوان یکی از اعضای هیئت که ویزایش به همین دلیل رد شده است، نام برد. تاج تأیید کرد، فدراسیون فوتبال اکنون مجبور است جایگزینهایی تعیین کند تا تیم بتواند به کار خود ادامه دهد، حتی اگر تعداد بیشتری از اعضایش از ورود منع شوند .
اختلافات مربوط به ویزا در پسزمینه اقدامات امنیتی گستردهتر ایالات متحده رخ میدهد. ماه ژوئن دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا فرمان اجرایی ای امضا کرد که به دلایل امنیتی، ورود شهروندان چندین کشور، ازجمله ایران محدود میکرد. در حالی که این فرمان رسماً معافیتهایی را برای ورزشکاران و کادر فنی شرکتکننده در رویدادهای جهانی مانند جام جهانی و المپیک ۲۰۲۸ مجاز میداند، تاج میگوید این معافیتها در عمل اعمال نمیشوند. وی به جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا اطلاع داده که این موضوع سیاسی شده و از فیفا خواسته است موضع روشنی در برابر این «تبعیض» اتخاذ کند.
مراسم قرعهکشی جام جهانی خود به افزایش اختلاف دامن زد. اهدای نخستین «جایزه صلح» ابداعی فیفا به ترامپ در رویدادی خیرهکننده و پر از سلبریتی در واشنگتن، این دیدگاه را تقویت کرد که سازمان حاکم، به نمایش و ارتباطات سیاسی بیش از مدیریت بیطرفانه ارزش میدهد. رسانهها و مفسران به سرعت این تناقض را برجسته کردند؛ اینکه آنچه اینفانتینو به عنوان تعهد فوتبال به وحدت توصیف میکند، دستکم در ظاهر، به عنوان حمایت عمومی از اقتدار حزبی به نظر میآید. پوشش رسانهای این مراسم «خجالتآور»، «عجیب» و لحظهای توصیف شد که ادعاهای فیفا را مبنی بر بیطرفی سیاسی پوچ نشان داد.
شاید استدلال شود اهدای جایزه یا برگزاری مراسم لزوماً عملی سیاسی نیست. با وجود این، وقتی اتفاق در محیطهایی مملو از نمادهای سیاسی رخ میدهد و با محرومیتهای عملی مبتنی بر خطوط سیاسی روشن همراه است، پیام کلی بسیار مهم میشود؛ یعنی دسترسی به صحنه ورزش جهانی امکان دارد منوط به سیاستهای ملی و وابستگیهای سیاسی باشد .
اگر قرار است ورزش بینالمللی به شعارهای وحدتبخش خود عمل کند، نهادهای حاکم و کشورهای میزبان باید کلمات را به رویههای عملی تبدیل کنند
جیانی اینفانتینو بارها در مجامع عمومی نظریهای ساده - و جذاب - را مطرح کرده است، اینکه فوتبال متحد میکند. وی در سخنرانی خود در کنگره فیفا در بانکوک سال 2024 گفت: ما میگوییم فوتبال جهان را متحد میکند و متحد کردن این جهان مسئولیت ماست؛ این پاسخ ما به تجاوز، پاسخ ما به نفرت، پاسخ ما به جنگ است.
این ادعاها اکنون در تضاد ناخوشایندی با واقعیتهایی است که ایرانیان تجربه میکنند. از سویی رئیس فیفا قول میدهد فوتبال میتواند لحظات مشترک انسانی ایجاد کند؛ از طرف دیگر، سیاستهای ویزای کشور میزبان - که ریشه در تنشهای سیاسی گستردهتر دارد - تعیین میکند چه کسی میتواند وارد این کشور شود. تیمها را از نمایندگان تعیینشدهشان محروم، آمادهسازی را مختل میکند و پیامی میفرستد که سکوهای جهانی فوتبال به طور یکسان در دسترس نیستند.
برای ایران، این موضوع فقط به فوتبال محدود نمیشود. اوایل امسال، ایالات متحده ویزای تیم ملی چوگان ایران را رد کرد و مانع از رقابت آنها در مسابقات قهرمانی جهان چوگان FIP Arena 2025 در ویرجینیا با وجود کسب سهمیه در ماه مه شد. مشکلات دسترسی مشابه، ورزشکاران را در رشتههای مختلف تحت تأثیر قرار داده است، چه بهوسیله رد کامل، تأخیرهای طولانی یا موانع اداری مرتبط با ملیت. مطمئناً، وقتی از حضور کل تیمها یا مسئولان جلوگیری میشود، ماهیت بینالمللی مسابقات اساساً به خطر میافتد.
اگر قرار است ورزش بینالمللی به شعارهای وحدتبخش خود عمل کند، نهادهای حاکم و کشورهای میزبان باید کلمات را به رویههای عملی تبدیل کنند. بدون ضمانتهای روشن و سازوکارهای پاسخگویی، این ادعا که «ورزش متحد میکند» بیشتر آرزو باقی خواهد ماند تا واقعیت و برای ورزشکاران و مسئولان حاضر در حاشیه، وعده تجربه مشترک جهانی، در بهترین حالت، تنها تا حدی محقق خواهد شد .